ಉರಗ ರಕ್ಷಕ, ಅರಣ್ಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಗೋಪಾಲ್ ನಾಯಕ್ ಕುರಿತ ಪರಿಚಯ

2018ರಲ್ಲಿ ಕಾರವಾರದ ವಲಯ ಅರಣ್ಯಾಧಿಕಾರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಯೊಬ್ಬರಿಂದ ದೂರವಾಣಿ ಕರೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಗುತ್ತಿನಬೀರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಳಿಯಿರುವ ಅವರ ಮನೆಯ ಬಾವಿಯೊಳಗೆ ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಹಾವು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಯಾರನ್ನಾದರೂ ಕಳುಹಿಸುವಂತೆ ಅವರು ಆರ್‌ಎಫ್‌ಒಗೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಗೋಪಾಲ್ ನಾಯಕ್ ಅವರಿಗೆ ಆ ಕೆಲಸ ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಾರವಾರ: 2018ರಲ್ಲಿ ಕಾರವಾರದ ವಲಯ ಅರಣ್ಯಾಧಿಕಾರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಯೊಬ್ಬರಿಂದ ದೂರವಾಣಿ ಕರೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಗುತ್ತಿಬೀರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಳಿಯಿರುವ ಅವರ ಮನೆಯ ಬಾವಿಯೊಳಗೆ ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಹಾವು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಯಾರನ್ನಾದರೂ ಕಳುಹಿಸುವಂತೆ ಅವರು ಆರ್‌ಎಫ್‌ಒಗೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಗೋಪಾಲ್ ನಾಯಕ್ ಅವರಿಗೆ ಆ ಕೆಲಸ ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಮನೆ ತಲುಪಿದ ಗೋಪಾಲ್ ನಾಯಕ್ ಬಾವಿಯತ್ತ ಧಾವಿಸಿ ಇಣುಕಿ ನೋಡಿದಾಗ ಬೃಹತ್ ಹೆಬ್ಬಾವು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಂಕೋಚಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ದೇಶದಲ್ಲಿ  ಸಂರಕ್ಷಿತ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಆಳವಾದ ಬಾವಿಯಿಂದ ಸರೀಸೃಪವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸುವ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲೂ ನೆರೆದಿದ್ದ  ಜನರ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗರೂಕತೆಯನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡು ಬಾವಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ನೀರು ಹರಿಸುವಂತೆ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿ, ಕೆಳಗಿಳಿದು ಹಾವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಇದು ಹಲವಾರು ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಸರೀಸೃಪಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ಈ ಅರಣ್ಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸೊರಬ ತಾಲೂಕಿನ ಆನವಟ್ಟಿಯಿಂದ ಬಂದ ನಾಯಕ್ ಅವರು ಕಾಳಿ ಹುಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶ ಅಣಸಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪೋಸ್ಟಿಂಗ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಕೆಪಿಸಿಎಲ್‌ನ ಫಾರ್ಮಸಿಸ್ಟ್‌ಯೊಬ್ಬರು ಹಾವನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕಾಡಿಗೆ ಬಿಡಲು ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರು. ಅವರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ನಾನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಾಗರಹಾವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದೆ. ಆದರೆ ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಂತೆ, ಹಾವುಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದವರ ವಿರುದ್ಧ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಾನು ನಂಬಿದ್ದೆ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಅಂತ್ಯವು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಮೊದಲು ನಂಬಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಅಂತಹ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಅಣಸಿಯಲ್ಲಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿರುವವರೆಗೂ ಸುಮಾರು 50 ಹಾವುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವುದಾಗಿ ನಾಯಕ್ ಹೇಳಿದರು.

ನಾಯಕ್  ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಂದಿನಿಂದ, ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ 3,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಾವುಗಳು ಹೊಸ ಜೀವನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 500 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಬ್ಬಾವುಗಳು, ಒಂದೆರಡು ಕಿಂಗ್ ಕೋಬ್ರಾಗಳು,  300 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಸರೀಸೃಪಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಸ್ತನಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. “ಕಾರವಾರದ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೆಬ್ಬಾವುಗಳು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ನಾಗರಹಾವು ನಂತರ ರಸ್ಸೆಲ್‌ನ ವೈಪರ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿರುವ ಎರಡನೇ ಹಾವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಾಯಕ್ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. 

ಸರೀಸೃಪ ಕಂಡಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳೀಯರು ನಾಯಕ್ ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. “ಒಂದು ದಿನ, ನಾನು ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಮನೆಯಿಂದ ಮರಳು ಬೋವಾವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದೆ. ಮರುದಿನ, ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ನನಗೆ ಕರೆ ಬಂದಿತು, ಅದರ ತಲೆಯು ಚಾಕೊಲೇಟ್‌ಗಳ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿತು. ಬಹುಶಃ, ಅದು ಆಹಾರವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿತ್ತು. ಅದು ನನ್ನನ್ನು ಕಚ್ಚುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು ಇದ್ದವು, ಅದು ತೀವ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನಾನು ಅದರ ಕುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಹಿಡಿಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದೆ  ನಂತರ ಅದನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ಮರದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟೆ. ಇದು ಒಂದು ಸಿವೆಟ್ ಎಂದು  ಅವರು ವಿವರಿಸಿದರು.

ಒಮ್ಮೆ, ರೆಕ್ಕೆ ಮುರಿದಿದ್ದ ಮಲಬಾರ್ ಪೈಡ್ ಹಾರ್ನ್‌ಬಿಲ್ ರಕ್ಷಿಸಿದ ನಾಯಕ್, ಗಾಯಗೊಂಡ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಹೇಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಕಲಿತಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಹಾರ್ನ್‌ಬಿಲ್‌ನ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಲಿದು, ಅವುಗಳು  ಹಾರಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಆರೋಗ್ಯಕರವಾದಾಗ ಅದನ್ನು ಹಾರಾಡಲು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು.  ಸಾಮಾನ್ಯ ಗಿಡುಗ-ಕೋಗಿಲೆಗಳು, ಪ್ಲಮ್-ತಲೆಯ ಗಿಳಿಗಳು, ಶಿಳ್ಳೆ ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು, ಮಂಗಗಳು, ಕಾಡು ಹಂದಿಗಳನ್ನು ಕೂಡಾ ಅವರು ರಕ್ಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. 

ಉತ್ಕಟ ನಿಸರ್ಗವಾದಿ: ಪದವೀಧರರಾಗಿರುವ ನಾಯಕ್ , ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಲು ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ. ನಿಸರ್ಗಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ನಾಯಕ್ , ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಸರೀಸೃಪಗಳು ಮತ್ತು ಉಭಯಚರಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾನು ಕಲಿತದ್ದನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕಲಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ನಾಯಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸುಮಾರು ನೂರು ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ಹೆದರಬೇಡಿ, ಅಥವಾ ಅವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಬೇಡಿ ಅಥವಾ ಸುರಕ್ಷಿತ ಸಾಧನಗಳಿಲ್ಲದೆ ಅವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡಬೇಡಿ ಎಂದು ನಾಯಕ್ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮೂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ  ಎಂದು ಕಾರವಾರ ಮೂಲದ ಪತ್ರಕರ್ತ ನಾಗೇಂದ್ರ ಖಾರ್ವಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಆದರೆ ನಾಯಕ್ ಅವರ ಕಾರ್ಯವು ಅಪಾಯದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವರ್ಷದ ಹಿಂದೆ ಕೋಡಿಭಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ತೆಂಗಿನ ರಾಶಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ನಾಗರಹಾವು ಕಚ್ಚಿತ್ತು. ಆಗ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಸ್ವತಃ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆದರು. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಇದು ಒಣ ಕಡಿತವಾಗಿತ್ತು (ಅತ್ಯಂತ ಕನಿಷ್ಠ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿಷವನ್ನು ಚುಚ್ಚಲಾಯಿತು). ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಾವನ್ನು ಹಿಡಿಯುವಾಗ ಅವರು ಕೈಗವಸು ಮತ್ತಿತರ ರಕ್ಷಣಾ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

ಹಾವುಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಪಾಯವಿದೆ. ನಾನು ಶೌರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತೇನೆ ಅಥವಾ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಾಗ ಅವುಗಳಿಗೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆರೈಕೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ನಾಯ್ಕ್  ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.  ಬಾಂಡಿಶೆಟ್ಟಾ ದಲ್ಲಿ 70 ಕೆಜಿ ಹೆಬ್ಬಾವು ರಕ್ಷಣೆ ಕಾರ್ಯ ವಿಫಲದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಅವರು ತಿಳಿಸಿದರು. (kpc)